A situação sociolinguísitca do talian em Garibaldi (RS) : proporção de usuários, atitudes e usos linguísticos
Visualizar/abrir
Data
2024Autor
Orientador
Nível acadêmico
Doutorado
Tipo
Assunto
Resumo
A imigração de italianos no Rio Grande do Sul, a partir de 1875 moldou o perfil social, econômico, cultural e linguístico da área denominada Região de Colonização Italiana – RCI. O fenômeno de línguas em contato, tanto dos diferentes dialetos falados por esses imigrantes, quanto da língua portuguesa com esses dialetos, resultou na formação de uma coiné, o talian, pela interinfluência dessas línguas. Esta tese aborda o talian, língua de imigração – língua “vinda de fora”, com falantes de quinta ...
A imigração de italianos no Rio Grande do Sul, a partir de 1875 moldou o perfil social, econômico, cultural e linguístico da área denominada Região de Colonização Italiana – RCI. O fenômeno de línguas em contato, tanto dos diferentes dialetos falados por esses imigrantes, quanto da língua portuguesa com esses dialetos, resultou na formação de uma coiné, o talian, pela interinfluência dessas línguas. Esta tese aborda o talian, língua de imigração – língua “vinda de fora”, com falantes de quinta ou sexta geração, conforme Altenhofen e Margotti (2011) – italiana falada no Brasil. A pesquisa realizada para a tese esclarece elementos sócio históricos, culturais e ideológico-identitários que sustentam os usos de línguas minoritárias ou os restringem, ao investigar o uso do talian na atualidade em Garibaldi, comunidade de fala, situada na RCI. Para isso, diferentes etapas de pesquisa foram necessárias: (i) pesquisa bibliográfica sobre a RCI e Garibaldi; (ii) censo do bilinguismo, um levantamento do número de bilíngues talian-português existentes em Garibaldi; (iii) estudo de caso na área rural e um na área urbana, por etnometodologia, com análise da fala em interação, sobre as situações sociais e os significados sociais que o talian indexa, bem como estilos de persona que são construídos com o talian; (iv) estudo de atitudes linguísticas, por entrevistas, com posterior cruzamento de dados. A pesquisa baseou-se sobretudo na teoria dos estilos linguísticos de Coupland (2009), na teoria do posicionamento de Jaffe (2009), na teoria social de Bourdieu (2008), na teoria dos significados sociais da variação de Eckert (2004, 2008, 2016) e de atitudes linguísticas de Agheyisi e Fishman (1970) e Kaufmann (2011). A pesquisa bibliográfica revelou que o processo de imigração e de fixação dos colonos italianos em comunidades brasileiras como Garibaldi, bem como o histórico de consolidação em solo brasileiro, levaram ao gradual desuso do talian e delinearam tanto o relativo desprestígio da língua observado atualmente, quanto sua valorização mais recente. O censo do bilinguismo confirmou uma proporção acima de 90% de falantes bilíngues talian-português em Garibaldi, na zona rural, e revelou uma proporção acima da expectativa de 50% na zona urbana. O estudo de caso mostrou que o talian é usado nas interações familiares, em atividades de fala cujas temáticas ligam-se à cultura de imigração italiana. O estudo de atitudes indicou que o talian, em relação ao português, ainda goza de menor prestígio, mas a avaliação dos usuários e não usuários da língua de imigração mostra-se menos negativa atualmente do que observado em estudos anteriores. ...
Abstract
The Italian immigration in Rio Grande do Sul, from 1875, shaped the social, economic, cultural, and linguistic characteristics of the Italian Colonization Region – ICR. The language in contact phenomena, which in this case was between different dialects spoken by these immigrants and Portuguese language, resulted in the formation of a koiné, the Talian, through the interinfluence of these languages. This thesis is about Talian, the Italian immigration language (language that comes “from the out ...
The Italian immigration in Rio Grande do Sul, from 1875, shaped the social, economic, cultural, and linguistic characteristics of the Italian Colonization Region – ICR. The language in contact phenomena, which in this case was between different dialects spoken by these immigrants and Portuguese language, resulted in the formation of a koiné, the Talian, through the interinfluence of these languages. This thesis is about Talian, the Italian immigration language (language that comes “from the outside”, with speakers in its fifth or sixth generation, according to Altenhofen; Margotti (2001) spoken in Brazil. The research that origins the thesis clarifies the uses of Talian nowadays, the socio historic and cultural elements on one side, and ideological and identity elements on the other side, which sustain the uses of minority languages or restrict them. To do so, different phases of research were necessary: (i) a bibliographical research on ICR and Garibaldi; (ii) a bilingualism census, a survey of the number of Talian-Portuguese bilinguals in Garibaldi; (iii) a case study in the rural area and in the urban area using ethnomethodology, with analysis of speech in interaction, on the social situations and social meanings that the talian indexes, as well as persona styles that are constructed with Talian; (iv) a study of linguistic attitudes, by interviewing, and posterior data crossing and analysis. The research was based mainly on the theories of Coupland about linguistic styles (2009), and the positioning theory of Jaffe (2009), the social theory of Bourdieu (2008), the theory of social meanings of variation of Eckert (2004, 2008, 2016) and linguistic attitudes of Agheyisi and Fishman (1970) and Kaufmann (2011). The bibliographic research revealed that the process of immigration and fixation of Italian settlers in Brazilian communities such as Garibaldi, as well as the history of consolidation of those communities in Brazil, led to the gradual disuse of Talian and outlined the relative decline in use of the immigration language, as well as the positive appreciation it has received most recently. The bilingual census confirmed the proportion above 90% of Talian-Portuguese bilingual speakers in the countryside and revealed a proportion above the expectation of 50% in the urban area. The case study showed that Talian is used in family interactions, in speech activities whose themes are linked to the culture of Italian immigration. The study of attitudes indicated that Talian, compared to Portuguese, is still less prestiged, but its evaluation by users and non-users is less negative than observed in previous studies. ...
Riassunto
La imigrassion de taliani ntel Rio Grande do Sul dal 1875 la ga moldà profondamente el perfil sossial, econòmico, cultural e lengoìstico dela Região de Colonização Italiana – RCI. El fenòmeno de léngoe in contato, sia dei difarenti dialeti parladi par questi imigranti, sia dela léngoa brasiliana con questi dialeti ga resultà nte na formassion de una coiné, el talian, par via dela mescolansa de queste léngoe. Questa tese la parla del Talian, léngoa de imigrassion - léngoa “vegnesta de fora”, con ...
La imigrassion de taliani ntel Rio Grande do Sul dal 1875 la ga moldà profondamente el perfil sossial, econòmico, cultural e lengoìstico dela Região de Colonização Italiana – RCI. El fenòmeno de léngoe in contato, sia dei difarenti dialeti parladi par questi imigranti, sia dela léngoa brasiliana con questi dialeti ga resultà nte na formassion de una coiné, el talian, par via dela mescolansa de queste léngoe. Questa tese la parla del Talian, léngoa de imigrassion - léngoa “vegnesta de fora”, con parlanti dela quinta o sesta generassion, secondo Altenhofen e Margotti (2011) – taliana parlada ntel Brasil. La ricerca che ga dato orìgine ala tese la spiega elementi sòssio-stòrico, culturai e ideològico-identitàrii che i sostenta la usansa de léngoe minoritàrie o li restringe, ricercando la usansa del Talian ntei giorni de ancò in Garibaldi, comunità parlante, inclusa ntela RCI. Par questo, se ga fato nessessàrio difarente tape de ricerca: (i) ricerca bibliogràfica sora la RCI e sora Garibaldi; (ii) senso del bilengoismo, una domanda dela quantità de biléngoi Talian-brasilian che ghe ze in Garibaldi; (iii) un stùdio de caso ntela region de colònia e un ntela region de cità, par etnometodologia, con stùdio del parlar in mistura, sora le situassion sossiai e le significassion sossiai che el Talian indessa, si come maniere de persona che le se fà col Talian; (iv) stùdio de maniere lengoìstiche, che mostra depì maniere positive de che negative in relassion al Talian par parte de persone biléngoe e persone nò biléngoe dele region de cità e dele region de colònia de Garibaldi. La ricerca la ze stata fata con base soratuto ntela teoria dei stili lengoìstichi de Coupland (2009), ntela teoria del posissionamento de Jaffe (2009), ntela teoria sossial de Bourdieu (2008), ntela teoria dele significassion sossiai dela variassion de Eckert (2004, 2016) e dele maniere lengoìstiche de Agheyisi e Fishman (1970) e Kaufmann (2011). Il senso del bilengoismo ga confirmà la proporcion de 90% de falanti biléngoi talian-brasilian ntela region de colònia, e ga mostrà una proporcion pu granda del asperato de 50% ntela cità. Il stùdio de caso ga mostrà che il talian è parlato ntele interassion dele fameie, ntele atività de parla sora la cultura de imigrassion italiana. Il stùdio de maniere lengoìstiche ga indicà che il talian, ntela relassion col brasilian, ancora ga meno prestìgio, ma la avaliassion dei usuari dela lengoa de imigrassion ga mostrà pu meno negativa ntel giorni de ancò. ...
Instituição
Universidade Federal do Rio Grande do Sul. Instituto de Letras. Programa de Pós-Graduação em Letras.
Coleções
-
Linguística, Letras e Artes (2960)Letras (1817)
Este item está licenciado na Creative Commons License
